Krotoa (for Krotoa Eva)
Wie se kind is ek
die ek soekie begrawe plek van my wortels
lank vergiet in verdriet
vertel my die storie Groot Moeder
ek wil nie klei-voet oor jou graf loop nie
ek krap-krap aan ou wonde in die spieel van leuens
gedaantes verklee’ en ontkleu’
tot daa’ waa’ land en strand en sand jou uitgespoegit
die ma-sap nog duidelik om jou lyfie
kindjie van die Goringhaikhona
ons rolspeel hier in tale wat leuens vertel oor ons komvandaan saad
Cocoqua en Goringhaikhona roep hul kind
sy kruis heen en weer
weer en heen
vervel van plek na plek
O Krotoa my ma se kin’
jou bene roep soe knaend in die Suid-oos wind
commandant se vleis prys geklys in kasteel kombuis
uit die vlakte spier van jagte-versamelaars jou stam vermom in Europierse klere
onder lae is jy verwyder en verneeder
tussen duiwels dans jou hart nog seerder
I could write this in English but my mouth won’t spell such a tale in that rule of grammar
my tongue is unreliable in that Germanic Anglo-Frisian dialect
these masters who believe their stories are not born out of pidgins and creoles
Afrikaaps and kaans sing closer to my lady mother’s tongue
En nou
nou hakel ons in bloed die rym van valse identiteit in populer geskiedenis
skielik staan ons almal hier by die bloed rivier
ys ons die bloedband met beduiwelde tonge
aasvoel se belange oppie hart
“Wie is meer Khoi as wie!” trap o’s mis want gister het o’s mos misgis
O vertel die storie Groot Moeder
van die memories waar o’s nooit wassie
wys vir o’s die voete van o’s voete
daar waar die mis spookaftig haar kakebeen in asem ritme tuimel
grys met woorde oor die oer-gees landscape
O Krotoa my ma se kin’
jou bene roep so knaend in die Suid-oos wind
commandant se vleis prys geklys in kasteel kombuis
uit die vlakte spier van jageter-versamelaars
jou stam vermom in Europierse klere
onder lae is jy verwyder en verneeder
tussen duiwels dan jou hart nog seerder
vluistertjies Groot Moeder
vluistertjies stroopsoet van die verloop van bloed.
*****
Xam se kinnes
tussenie werwels vannie Langeberg tot diep innie palm vannie Keerom gekerf
oppie tong van Slanghoek steen versoen is die naam van Xam met grond en lug geroem
innie baarmoeder vannie Breede
uit psalms van Khoi, Boesman en amaXhosa gelas, kweel die naam Kaapstad ver, nog fyn, nog sag
‘n ander naam vertaal haar saad – ongeleё geskiedenis beraad
In Hessequa en Chainoqua, Namaqua en Einaqua, tot daar by Kwe en Kun
Hier lê ons nou in disse kaai
kalbas se kind, boog se punt gepaar met spies en skild
in die berge katedraal is Khoikhoi en amaXhosa bloed met inheems Xam versoet
nog skeep in Nederlands gehaak kom die anker vannie die druif se kaak
nog slaaf met hart geboei in die Kaap is Asiё, oos-wes Afrika gestrooi
my tong bedek met engelse konteks en nederlandse sweep
my rug gevou en vas gehou
maar hier in die bloed van my bloed van my bloed besef – gemaal uit protea, buchu se vlees kom
die roepstem op asem geswerf
kom tong-tak graaf en hottentotsgod bid ons harte sterk en ontdooi die raad van ouds
kom haal my Blombos grotse spook
kom soek my Diepkloof Xam se melk
Klipdrift stamboom krom, ontswyg my
en laat die eeue beskryf die wiegsaad beskryf
innie die begin vannie begin, vannie begin
voor Krotoa, Massevana, Susanna, Hintsa en Chaka se kuns,
op rots gewerf, daar doer buite die greep van die kolonie
ver, lank voor die wanhoop van apartheid se soom
die saak van kategorie en suiwer versuim
onder die vel, van ons vel, van ons vel
innie boek van bloed, inheems en uit,
ek en jy gemeng
tot innie murg van Elsie’s kraal
tot diep in Blombos grotse se saal!
*****
Belong o’s
Ons loop elke dag op vergeete name
omring deur vergeete name
wie kan dokter wees waarie storie onbekend bly?
ek ken nie my ma se ma nie, ken nie my pa se pa nie
die stories stom geslaan in stram uitgevreete nalaatigheid.
Ekkit my ma se oё, sê hulle
“Sy lyk soes dinges se kind neh?”, sê die anties
maar praat is beskerm innie skaamtes
die ou mense kannie helpie
hulle glo nog in oubaas se pyn.
Maar dit spook by die huis mammie
die doilys sit innie skadus van koppies en pierings met lippe wat skinner in vroёr jare,
hoe oorle’ oom se hande haar bene met blou kolle oopgevlek ‘et vir indringende phallus
sy lus onafhanklik van haar gehuil
o’s praat ‘ie soe dit baat ‘ie
g’n wonder die spoke kom raas nog en besoedel die plek waarie leuens en geheime val
g’n won’er die maagd saag die onuitgesproke woor’e met wyn
met wyn ja
ek is nog met wyn
die salf sit sy daar waar dit pyn
Amper vry, amper maar noggie
waala! amper maar noggie, spogie kin’ers van gesiene geskiedenis
ook mos nou gerecognise deur oubaas se kin’ers
gewilde ethnicities spog
alles is mooi toegepas oppie die skaal van een bloedlyn.
Maar wat vannie anne dele van familie mammie?
die dele sonne grafstene en family reminders en memories
verjaardae sonder verpligtings, doop psalms wat huil innie wingerde en hier langs die ou blouberg wat
Kaapstad omsingel
Wat daarvan mammie?
Die kaal wind sing droewig
en die ou wonde prikkel en prut in die kwansuise storms van identiteit
soms pla dit my min want ek is nog met wyn
die salf sit ons daar waar dit nogtans so pyn.
Soe dronk soes ‘n ‘kleurling’!
beweerings van oud wat klop oppie tong vannie nuwe Suid Afrika
mense likes nog daai term gebruik, ‘kleurling’,
asof ‘kaffer’ se belediging net een woord byt
nog min virrie see’ van die kin’ – die onderwys in die bewys
ja hie’ bly ons struikel op oubaas se sin mammie.
O’s woeker oppie faceboekies, instagrams en die twitters
soes watse voёls met baie te sê
en skryf ywerig van rights en equlity en wat nog,
maar onner die drang bly die vraag nog staan,
is o’s deel van die plek? belong o’s?
belong o’s mammie?
Daa’ sit seer vir my en staar
‘is hie’ waarie colour verwyder word
daar’s iets in die kind se hart wat skort
belong os is wat pyn
tussenie dwelms, ‘ie guns, ennie kinnes wat kwyn
o’s gryp dringerd annie bottels vol wyn
want daar lêrrie seer wat geskiendenis verdwyn.
*****
Die bekendstelling van Thicker than Sorrow (Modjaji Books) is op Augustus 9, 2022
Is a published poet, actress, facilitator, cultural activist, who hails from the Cape Flats. Her poetic work has been characterised as stark and unapologetic. Khadija’s debut poetry collection is called Beyond the delivery room may be found at The Book Lounge. Her 2nd collection, Thicker than Sorrow will be available from the 9th August 2022. Publisher Modjaji Books.
More recently Khadija’s acting career has and is at the fore as her artistic expression at the moment.
She is featured in Arendsvlei, Alles Malan, Afgrond,Sewende Laan,Recipes for Love & Murder, Krismis van Map Jacobs and Down so Long a movie shot in 2019 in Hangberg, in Hout Bay, in which Khadija is the lead actress opposite Tshumano Sebe. It was part of Silverskerm 2022 & she was nominated for best actress award. Avokado, a film detailing the lives of the wealthy Willemse family has recently been screened on Flieknet. Khadija plays matriarch Sylvia Willemse.
Her international stuff include Recipes for Love & Murder, Low Rider, Spinners and Locked Up Abroad.
She still maintains a close eye on the heritage sector as it pertains to identity which features prominently in her performance poetry.
